ارزیابی وراثت‌پذیری و میزان ترکیب‌پذیری عملکرد و تعدادی از صفات مرتبط با آن در گندم نان با استفاده از تجزیه نیمه دی آلل

برای ارزیابی پارامترهای ژنتیکی عملکرد و صفات مرتبط با آن از یک جمعیت دی آلل شامل نه رقم گندم نان و نتایج 2F حاصل از تلاقی‌های یک‌طرفه آن‌ها استفاده شد. ژنوتیپ‌ها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار و در دو شرایط نرمال و تنش خشکی آخر فصل کشت شدند و صفات ارتفاع (سانتی‌متر)، طول ریشک (سانتی‌متر)، عملکرد بیولوژیک (تن در هکتار)، تعداد دانه در سنبله، تعداد پنجه بارور، تعداد روز تا گلدهی، طول دوره پرشدن و عملکرد دانه (تن در هکتار) اندازه‌گیری شد. محاسبات ژنتیکی نشان داد که تنوع مناسبی در جمعیت از لحاظ این صفات وجود داشته است. برای اکثر صفات میانگین مربعات ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی و اثر افزایشی a و غیر افزایشی b معنی‌دار بود که نقش اثرات افزایشی و غیرافزایشی را توأم با هم در کنترل این صفات روشن کرد. بیشترین وراثت‌پذیری خصوصی مربوط به طول ریشک (80/0) و تعداد روز تاگلدهی (57/0) بود. وراثت‌پذیری خصوصی عملکرد در شرایط نرمال به طورقابل توجهی بیشتر از شرایط تنش خشکی بود. صفات ارتفاع و طول ریشک در هر دو شرایط و تعداد دانه در سنبله در شرایط تنش خشکی با توجه به آزمون فرضیات مدل هیمن و عدم وجود اپیستازی در کنترل آن‌ها و دارا بودن وراثت‌پذیری خصوصی بالا صفات مناسبی برای استفاده در برنامه‌های اصلاحی شناخته‌ شدند. با توجه به نقش زیاد واریانس غیرافزایشی در کنترل اکثر صفات در جمعیت مورد نظر روش‌هایی همچون بالک و بالک تک‌بذر برای اداره این جمعیت مناسب می‌باشند.